Remarks on the state of research into hoards in the Polish Carpathians
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTERemarks on the state of research into hoards in the Polish Carpathians
Data publikacji: 2023
Acta Archaeologica Carpathica, 2023, Tom LVIII, s. 71 - 116
https://doi.org/10.4467/00015229AAC.23.005.19101Autorzy
Remarks on the state of research into hoards in the Polish Carpathians
In 2001, approximately 30 bronze hoards were known in the Polish Carpathians. At least 30 more were discovered between 2001 and 2022. An overview of these assemblages sheds some light on the dynamics of changes in the region and its contacts with various areas of Central Europe. While connections with the Carpathian basin initially prevailed (BrABrD), in BrD-HaA artefacts with analogies in the Oder basin and local types (Sieniawa style) became noticeable as well. At the end of the Bronze Age (HaB3), finds suggesting connections with the steppe cultures appeared, and bronze artefacts with analogies in northern Poland dominated in the early Iron Age (HaC-HaD).
Abłamowiczowie R.&D. 1989. Dwie siekierki brązowe z Jasionek, gmina Korzenna, województwo nowosądeckie, Acta Archaeologica Carpathica 28, 213–215.
Bader T. 1991. Die Schwerter in Rumänien, Prähistorische Bronzefunde IV:8, Stuttgart.
Baron J., Maciejewski M., Jarysz R., Kuźbik J., Łaciak D., Łucejko J.J., Mackiewicz M., Miazga B., Nowak K., Sych D. 2019. Phenomenon of repetition. Deposits from Karmin / Karmin. Fenomen powtarzalności, Wrocław.
Biborski M. 2016. Badania technologiczno-chemiczne zabytków z tzw. skarbu z Radymna, pow. jarosławski, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Materiały Archeologiczne 41, 205–210.
Blajer W. 1987. Skarby brązowe ze Stefkowej i Maćkówki, Materiały i Studia Muzealne, vol. 6, Przemyśl, 91–148.
Blajer W. 1990. Skarby z wczesnej epoki brązu na ziemiach polskich, Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie. Prace Komisji Archeologicznej, vol. 28, Wrocław.
Blajer W. 1999. Skarby ze starszej i środkowej epoki brązu na ziemiach polskich, Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie. Prace Komisji Archeologicznej, vol. 30, Kraków.
Blajer W. 2001. Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków.
Blajer W. 2003. Datowanie i przynależność kulturowa skarbów brązowych i luźnych wyrobów metalowych z dorzecza Wisłoki, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach polskich, J. Gancarski (ed.), Krosno, 239–255.
Blajer W. 2013. Młodsza epoka brązu w Polsce w świetle badań nad skarbami, Kraków.
Blajer W. 2014. The West Carpathians as a contact zone in the Bronze Age in light of hoards and isolated finds of metal objects, [in:] Settlement, Communicaton and Exchange around the Western Carpathians. International Workshop held at the Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Kraków, October 27-28, 2012, T.L. Kienlin, P. Valde-Nowak, M. Korczyńska, K. Cappenberg and J. Ociepka (eds.), Oxford, 287–295.
Blajer W. 2016. Skarb brązowy z Radymna – spojrzenie po latach, Materiały Archeologiczne 41, 183–204.
Blajer W., Bochnak T., Cywa K., Garbacz-Klempka A., Glinianowicz G., Jurecki P., Kotowicz P., Kuropka P., Łucejko J.J., Maciejewski M., Mueller-Bieniek A., Nowak K., Przybyła M.M., Skowron K. 2022. Ku czci bogów i ludzi. Skarby z okolic Sanoka. Studium interdyscyplinarne, Lublin-Sanok.
Blajer W., Kotowicz P.N., Biborski M. 2021. Nowe znaleziska siekierek z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 513–542.
Blajer W., Micyk P., Biborski M., Kraszewska A., Valde-Nowak P. 2018. The hoard of bronze objects from site 8 at Zagórze, Wadowice district, Recherches Archeologiques Nouvelle Serie 9 (2017), 319–338.
Bochnak T., Kotowicz P.N. 2015. Bruchstücke von zwei keltischen Hohlbuckelringen aus Pakoszówka, Kr. Sanok, im Südosten Polens, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 36, 285–298.
Bochnak T., Kotowicz P.N., Opielowska Z. 2016. Dwa celtyckie depozyty przedmiotów żelaznych z Pakoszówki, pow. sanocki, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 37, 209–246.
Chorąży B., Chorąży B. 2021. Rola Kotliny Żywieckiej we wczesnej epoce żelaza w świetle nowych badań, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 413–435.
Chorąży B., Chorąży B., Pudełko T. 2022. Skarby z ziemi wydarte. Prehistoryczne wyroby z brązu i żelaza odkryte w rejonie beskidzkiego przełomu rzeki Soły, Muzealne Wiadomości. Informator Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej 2 (2) kwiecień 2022, 2–3.
Czopek S. 1993. Dwa zabytki brązowe z Podkarpacia, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1991-1992, 163–165.
Czopek S. 2012. The Piliny Culture in Polish territories – comments, [in:] Václav Furmánek a doba bronzová. Zborník k sedemdesiatym narodeninám, R. Kujowský, V. Mitáš (eds.), Archaeologica Slovaca Monographiae. Communicationes, vol. 13, Nitra, 61–70.
Czopek S., Poradyło W. 2008. Warzyce, pow. Jasło, stan. 17 – osada z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, Collectio Archaeologica Ressoviensis, vol. 10, Rzeszów.
Dąbrowski J., Okuliczowa Ł. 1962. Skarb brązowy ze Stawiszyc, pow. Pińczów, Wiadomości Archeologiczne 28, 243–250.
Durczewski Z. 1948. Grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej w Polsce, II. Materiały, Wydawnictwa Śląskie. Prace Prehistoryczne, vol. 6, Kraków.
Dzięgielewski K., Rzońca J., Naglik R., Fraś J. 2020. When iron was the new bronze. Three hoards from the early Hallstatt period from around Kraków, and the phenomenon of ‘pure’ deposits of iron objects, Praehistorische Zeitschrift 95/1, 205–237.
Florek M. 2016. Bronze Age Hoard of Axes Found in Oficjałów, Opatów Commune, Świętokrzyskie Voivodeship / Skarb siekier z epoki brązu z Oficjałowa, gm. Opatów, woj. świętokrzyskie, Analecta Archaeologica Ressoviensia, vol. 11, 275–288.
Fogel J. 1979. Studia nad uzbrojeniem ludności kultury łużyckiej w dorzeczu Odry i Wisły, Poznań.
Fraś J., Kolebuk E., Rzońca J. In preparation: Zabytki metalowe epoki brązu i wczesnej epoki żelaza ze zbiorów Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.
Furmánek V., Novotná M. 2006. Die Sicheln in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde XVIII:6, Stuttgart.
Gancarski J., Leszczyński T. 2021. The hoard from Lubatówka, Krosno district, site 16, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 543–566.
Gancarski J., Leszczyński T., Madej P. 2021. Znaleziska przedmiotów brązowych z Beskidu Niskiego i przylegających od północy Pogórzy, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 567–618.
Gancarski J., Madej P. 2021a. The gold bracelets from Dębowiec, Jasło district, site 39, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 177–187.
Gancarski J., Madej P. 2021b. The bronze swords from Nowy Żmigród, Jasło district, site 37, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 189–204.
Gedl M. 1980. Die Dolche und Stabdolche in Polen, Prähistorische Bronzefunde VI:4, München.
Gedl M. 1983. Die Nadeln in Polen I (Frühe und ältere Bronzezeit), Prähistorische Bronzefunde XIII:7, München.
Gedl M. 1998. Młodsza epoka brązu we wschodniej części polskich Karpat, Kraków.
Gedl M. 1999. Skarb wyrobów brązowych z Przemyśla, Rocznik Przemyski 35/2 (Archeologia), 67–74.
Gedl M. 2001. Die Bronzegefäße in Polen, Prähistorische Bronzefunde II:15, Stuttgart.
Gedl M. 2004. Die Beile in Polen IV (Metalläxte, Eisenbeile, Hämmer, Ambosse, Meißel, Pfrieme), Prähistorische Bronzefunde IX:24, Stuttgart.
Ginalski J., Kotowicz P.N., Przybyła M.S., Wyrostkiewicz R. 2019. Supposed Bronze Age hoard of golden artefacts from the defensive settlement on the „Horodyszcze” hill in Trepcza (Polish Carpathians), [in:] Chasing Bronze Age rainbows. Studies on hoards and related phenomena in prehistoric Europe in honour of Wojciech Blajer, M.S. Przybyła, K. Dzięgielewski (eds.), Prace Archeologiczne, vol. 69. Studies, Kraków, 399–417.
Jędrysik J., Rydzewska E., Markiewicz J.A., Rzońca J. 2021. Rezultaty chronologiczno-przestrzennych analiz materiałów z dawnych badań prehistorycznej osady wyżynnej w Zabrzeży, pow. nowosądecki, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 437–506.
Kasińska J. 2010. Brązowy naramiennik z tarczkami spiralnymi z okolic Kazimierzy Wielkiej, Materiały Archeologiczne 38, 97–105.
Kemenczei T. 1984. Die Spätbronzezeit Nordostungarns, Archaeologia Hungarica Series Nova, vol. 51, Budapest.
Kemenczei T. 1991. Die Schwerter in Ungarn II, Prähistorische Bronzefunde IV:9, Stuttgart.
Kłosińska E. 2008. Einmalige Funde der Kopfgestellverzierung aus dem südöstlichen Lublin-Land, Sprawozdania Archeologiczne 60, 265–294.
Kobal’ J.V. 2000. Bronzezeitliche Depotfunde aus Transkarpatien (Ukraine), Prähistorische Bronzefunde XX:4, Stuttgart.
Kobal’ J.V. 2015. Der Hortfund von Makarjovo (Transkarpatien, Ukraine), [in:] An der Grenze der Bronze- und Eisenzeit. Festschrift für Tibor Kemenczei zum 75. Geburtstag, I. Szathmári, G. Ilon (eds.), Budapest, 285–300.
Kostrzewski J. 1919. Der Depotfund von Stefkowa, Kr. Lisko (Ostgalizien), Praehistorische Zeitschrift 10, 160–166.
Kostrzewski J. 1964. Skarby i luźne znaleziska metalowe od eneolitu do wczesnego okresu żelaza z górnego i środkowego dorzecza Wisły i górnego dorzecza Warty, Przegląd Archeologiczny 15 (1962), 3–133.
Kotowicz P.N., Trybała-Zawiślak K., Duda M. 2016. The bronze hoard of the Piliny culture from Rzepedź in south-eastern Poland, Acta Archaeologica Carpathica 51, 83–101.
Krauss A. 1956. Skarb wczesnobrązowy z miejscowości Załęże, pow. Jasło, Wiadomości Archeologiczne 23, 72–80.
Krauss A. 1968. Skarb brązowy odkryty w Klęczanach, pow. Ropczyce, Materiały Archeologiczne 9, 167–169.
Kuśnierz J. 1998. Die Beile in Polen III (Tüllenbeile), Prähistorische Bronzefunde IX:21, Stuttgart.
Ligęza M. 2010. Złote przedmioty z ziem polskich z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, Kraków (typescript of MA thesis in the archive of the Institute of Archaeology of the Jagiellonian University).
Lofajová Danielová B. 2020. Elementy północne w kulturze łużyckiej na Słowacji na przykładzie zabytków brązowych z Orawy, [in:] Archeologia gór. Pamięci Profesora Andrzeja Żakiego, P. Valde-Nowak (ed.), Kraków – Warszawa, 123–140.
Maciejewski M. 2019. Brązy stanomińskie i chronologia wczesnej epoki żelaza. Próba uchwycenia nowej perspektywy, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 61, 7–83.
Makarowicz P. 1999. The Problem of Reception of Otomani culture Patterns in the Polish Lowlands, [in:] Kultura Otomani-Füzesabony – rozwój, chronologia, gospodarka. Materiały z konferencji archeologicznej, Dukla, 27-28.11.1997 / Die Otomani-Füzesabony-Kultu – Entwicklung, Chronologie, Wirtschaft. Materialen der archäologischen Konferenz, Dukla, 27-27.11.1997, J. Gancarski (ed.), Krosno, 231–247.
Makarowicz P. 2010. Trzciniecki krąg kulturowy – wspólnota pogranicza Wschodu i Zachodu Europy, Archaeologia Bimaris. Monografie, vol. 3, Poznań.
Materna M. 2021. Brązowa siekierka z Woli Nieszkowskiej ze zbiorów archeologicznych Muzeum w Bochni, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 165–176.
Matlak M. (ed.) undated Skarby z ziemi wydarte. Prehistoryczne wyroby z brązu i żelaza odkryte w rejonie beskidzkiego przełomu rzeki Soły, Bielsko-Biała.
Moskwa K. 1976. Kultura łużycka w południowo-wschodniej Polsce, Rzeszów.
Muzyczuk A., Pohorska-Kleja E. 1996. Wyniki badań wykopaliskowych w Hłomczy, gm. Sanok, woj. krośnieńskie w 1995 roku, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 17, 65–83.
Nosek S. 1959, Skarb brązowy z Jaworza Dolnego, pow. Dębica, Materiały Archeologiczne 1, 91–96.
Novotná M. 1970. Die Äxte und Beile in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde IX:3, München.
Novotná M. 1980. Die Nadeln in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde XIII:6, München.
Novotná M. 1991. Die Bronzegefäße in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde II:11, Stuttgart.
Novotná M. 1996. Ein weiterer Hortfund aus der Gemeinde Gemer, [in:] Studien zur Metallindustrie im Karpatenbecken und den benachbarten Regionen. Festschrift für Amália Mozsolics zum 85. Geburtstag, T. Kovács (ed.), Budapest, 163–173.
Novotná M. 2014. Die Vollgriffschwerter in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde, IV:18, Stuttgart.
Pabst-Dörrer S. 2000. Untersuchungen zu hallstattzeitlichen Frauentrachten mit Spiralbrillenfibeln zwischen Alpen, Karpaten und Ostsee, Intenationale Archälogie, vol. 51, Rahden/Westf.
Pasterkiewicz W., Skała P. 2022. New Finds of Bronze Axes from the Carpathian Foothills, Analecta Archaeologica Ressoviensia, vol. 17, 25–36.
Pieróg I. 2003. Przedmioty brązowe z Wadowic, Materiały Archeologiczne 34, 149–151.
Potocki J. 1966. Skarb przedmiotów brązowych z Podłęża, Acta Archaeologica Carpathica 8, 153–168.
Przybyła M.S. 2009. Uwagi o genezie grupy tarnobrzeskiej nad środkowym Sanem, [in:] Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (eds.), Rzeszów, Collectio Archaeologica Ressoviensis, vol. 11, 53–88.
Reguła K. 1980. Badania sondażowe osady otwartej w Kokotowie-Strumianach na stanowisku IV, Badania prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w 1979 roku, Wieliczka, 22–30, fig. 4–5.
Reguła K. 2005. Skarb brązowy kultury łużyckiej z Niepołomic, Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce 24, 319–351.
Reyniak J. 1986. Zabytki wydobyte z koryta Skawy w Smolicach, woj. Bielsko-Biała, Sprawozdania Archeologiczne 38, 317–320.
Říhovský J. 1983. Die Nadeln in Westungarn I, Prähistorische Bronzefunde, vol. XIII:10, Stuttgart.
Salaš M. 2005. Bronzové depoty střední až pozdní doby bronzové na Moravě a ve Slezsku, Brno.
Szpunar A., Okoński J. 2007. Dwie brązowe bransolety z Koszyc Wielkich, stan. 6, pow. tarnowski, woj. małopolskie, [in:] Studia nad epoką brązu i wczesna epoką żelaza w Europie. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim, J. Chochorowski (ed.), Kraków, 677–681.
Zielińska M. 2005. Skarby spod Sanoka, Rocznik Przemyski 41/2 (Archeologia), 61–70.
Zielińska M. 2007. Zabytki epoki brązu. Narzędzia, broń, ozdoby i skarby z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza – katalog zbiorów, Sanok.
Żurowski J. 1925. Skarb bronzowy z Wójczy i naszyjniki typu Sieniawy, Przegląd Archeologiczny 2 (1924), 303–309.
Żurowski J. 1927. Skarby halsztackiego okresu z doliny Dunajca, Prace i Materjały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne (Kraków) 4, 3–112.
Żurowski K. 1949. Zabytki brązowe z młodszej epoki brązu i wczesnego okresu żelaza z dorzecza górnego Dniestru, Przegląd Archeologiczny 8, 155–247.
Бандрівський М., Крушельницька Л. 2012. Золоті Михалківські скарби та їх доля, Львів.
Смирнова Г.І., Войнаровський В.М. 1994. Мошанецький скарб бронз кімерійського типу з Середнього Подністров’я, Археологія, 1994/1, 137–141.
Archives of MAK, file ‘Rożnów, pow. nowosądecki’, Wł. Demetrykiewicz’s notes from the catalogue, p. 15, 17, 19.
Archives of MAK, file ‘Zagórz, pow. sanocki’, Report from surface surveys carried out by Dr M. Parczewski in Zagórz, Sanok dist. (sites 2, 6, 7) on 19.X.1962, p. 1.
Archives of MAK, file ‘Zarszyn, pow. sanocki’, Sheets from the catalogue of the collection of the Academy of Arts and Sciences, p. 5, 7, 9.
Informacje: Acta Archaeologica Carpathica, 2023, Tom LVIII, s. 71 - 116
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
AngielskiLiczba wyświetleń: 296
Liczba pobrań: 366