FAQ
logotyp Polskiej Akademii Umiejętności

Remarks on the state of research into hoards in the Polish Carpathians

Data publikacji: 2023

Acta Archaeologica Carpathica, 2023, Tom LVIII, s. 71 - 116

https://doi.org/10.4467/00015229AAC.23.005.19101

Autorzy

Wojciech Blajer
Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-5606-3292 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Remarks on the state of research into hoards in the Polish Carpathians

Abstrakt

In 2001, approximately 30 bronze hoards were known in the Polish Carpathians. At least 30 more were discovered between 2001 and 2022. An overview of these assemblages sheds some light on the dynamics of changes in the region and its contacts with various areas of Central Europe. While connections with the Carpathian basin initially prevailed (BrABrD), in BrD-HaA artefacts with analogies in the Oder basin and local types (Sieniawa style) became noticeable as well. At the end of the Bronze Age (HaB3), finds suggesting connections with the steppe cultures appeared, and bronze artefacts with analogies in northern Poland dominated in the early Iron Age (HaC-HaD).

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Abłamowiczowie R.&D. 1989. Dwie siekierki brązowe z Jasionek, gmina Korzenna, woje­wództwo nowosądeckie, Acta Archaeologica Carpathica 28, 213–215.

Bader T. 1991. Die Schwerter in Rumänien, Prähistorische Bronzefunde IV:8, Stuttgart.

Baron J., Maciejewski M., Jarysz R., Kuźbik J., Łaciak D., Łucejko J.J., Mackiewicz M., Miazga B., Nowak K., Sych D. 2019. Phenomenon of repetition. Deposits from Kar­min / Karmin. Fenomen powtarzalności, Wrocław.

Biborski M. 2016. Badania technologiczno-chemiczne zabytków z tzw. skarbu z Radymna, pow. jarosławski, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Materiały Archeologiczne 41, 205–210.

Blajer W. 1987. Skarby brązowe ze Stefkowej i Maćkówki, Materiały i Studia Muzealne, vol. 6, Przemyśl, 91–148.

Blajer W. 1990. Skarby z wczesnej epoki brązu na ziemiach polskich, Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie. Prace Komisji Archeologicznej, vol. 28, Wrocław.

Blajer W. 1999. Skarby ze starszej i środkowej epoki brązu na ziemiach polskich, Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie. Prace Komisji Archeologicznej, vol. 30, Kraków.

Blajer W. 2001. Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków.

Blajer W. 2003. Datowanie i przynależność kulturowa skarbów brązowych i luźnych wyro­bów metalowych z dorzecza Wisłoki, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach polskich, J. Gancarski (ed.), Krosno, 239–255.

Blajer W. 2013. Młodsza epoka brązu w Polsce w świetle badań nad skarbami, Kraków.

Blajer W. 2014. The West Carpathians as a contact zone in the Bronze Age in light of hoards and isolated finds of metal objects, [in:] Settlement, Communicaton and Exchange around the Western Carpathians. International Workshop held at the Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Kraków, October 27-28, 2012, T.L. Kienlin, P. Valde-Nowak, M. Korczyńska, K. Cappenberg and J. Ociepka (eds.), Oxford, 287–295.

Blajer W. 2016. Skarb brązowy z Radymna – spojrzenie po latach, Materiały Archeologicz­ne 41, 183–204.

Blajer W., Bochnak T., Cywa K., Garbacz-Klempka A., Glinianowicz G., Jurecki P., Koto­wicz P., Kuropka P., Łucejko J.J., Maciejewski M., Mueller-Bieniek A., Nowak K., Przybyła M.M., Skowron K. 2022. Ku czci bogów i ludzi. Skarby z okolic Sanoka. Studium interdyscyplinarne, Lublin-Sanok.

Blajer W., Kotowicz P.N., Biborski M. 2021. Nowe znaleziska siekierek z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 513–542.

Blajer W., Micyk P., Biborski M., Kraszewska A., Valde-Nowak P. 2018. The hoard of bron­ze objects from site 8 at Zagórze, Wadowice district, Recherches Archeologiques Nouvelle Serie 9 (2017), 319–338.

Bochnak T., Kotowicz P.N. 2015. Bruchstücke von zwei keltischen Hohlbuckelringen aus Pakoszówka, Kr. Sanok, im Südosten Polens, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 36, 285–298.

Bochnak T., Kotowicz P.N., Opielowska Z. 2016. Dwa celtyckie depozyty przedmiotów żelaznych z Pakoszówki, pow. sanocki, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 37, 209–246.

Chorąży B., Chorąży B. 2021. Rola Kotliny Żywieckiej we wczesnej epoce żelaza w świetle nowych badań, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancar­ski (ed.), Krosno, 413–435.

Chorąży B., Chorąży B., Pudełko T. 2022. Skarby z ziemi wydarte. Prehistoryczne wyroby z brązu i żelaza odkryte w rejonie beskidzkiego przełomu rzeki Soły, Muzealne Wiado­mości. Informator Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej 2 (2) kwiecień 2022, 2–3.

Czopek S. 1993. Dwa zabytki brązowe z Podkarpacia, Materiały i Sprawozdania Rzeszow­skiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1991-1992, 163–165.

Czopek S. 2012. The Piliny Culture in Polish territories – comments, [in:] Václav Furmánek a doba bronzová. Zborník k sedemdesiatym narodeninám, R. Kujowský, V. Mitáš (eds.), Archaeologica Slovaca Monographiae. Communicationes, vol. 13, Nitra, 61–70.

Czopek S., Poradyło W. 2008. Warzyce, pow. Jasło, stan. 17 – osada z epoki brązu i wcze­snej epoki żelaza, Collectio Archaeologica Ressoviensis, vol. 10, Rzeszów.

Dąbrowski J., Okuliczowa Ł. 1962. Skarb brązowy ze Stawiszyc, pow. Pińczów, Wiadomości Archeologiczne 28, 243–250.

Durczewski Z. 1948. Grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej w Polsce, II. Materiały, Wydawnictwa Śląskie. Prace Prehistoryczne, vol. 6, Kraków.

Dzięgielewski K., Rzońca J., Naglik R., Fraś J. 2020. When iron was the new bronze. Three hoards from the early Hallstatt period from around Kraków, and the phenomenon of ‘pure’ deposits of iron objects, Praehistorische Zeitschrift 95/1, 205–237.

Florek M. 2016. Bronze Age Hoard of Axes Found in Oficjałów, Opatów Commune, Świę­tokrzyskie Voivodeship / Skarb siekier z epoki brązu z Oficjałowa, gm. Opatów, woj. świętokrzyskie, Analecta Archaeologica Ressoviensia, vol. 11, 275–288.

Fogel J. 1979. Studia nad uzbrojeniem ludności kultury łużyckiej w dorzeczu Odry i Wisły, Poznań.

Fraś J., Kolebuk E., Rzońca J. In preparation: Zabytki metalowe epoki brązu i wczesnej epoki żelaza ze zbiorów Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Furmánek V., Novotná M. 2006. Die Sicheln in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde XVIII:6, Stuttgart.

Gancarski J., Leszczyński T. 2021. The hoard from Lubatówka, Krosno district, site 16, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 543–566.

Gancarski J., Leszczyński T., Madej P. 2021. Znaleziska przedmiotów brązowych z Beskidu Niskiego i przylegających od północy Pogórzy, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 567–618.

Gancarski J., Madej P. 2021a. The gold bracelets from Dębowiec, Jasło district, site 39, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 177–187.

Gancarski J., Madej P. 2021b. The bronze swords from Nowy Żmigród, Jasło district, site 37, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 189–204.

Gedl M. 1980. Die Dolche und Stabdolche in Polen, Prähistorische Bronzefunde VI:4, München.

Gedl M. 1983. Die Nadeln in Polen I (Frühe und ältere Bronzezeit), Prähistorische Bronze­funde XIII:7, München.

Gedl M. 1998. Młodsza epoka brązu we wschodniej części polskich Karpat, Kraków.

Gedl M. 1999. Skarb wyrobów brązowych z Przemyśla, Rocznik Przemyski 35/2 (Archeo­logia), 67–74.

Gedl M. 2001. Die Bronzegefäße in Polen, Prähistorische Bronzefunde II:15, Stuttgart.

Gedl M. 2004. Die Beile in Polen IV (Metalläxte, Eisenbeile, Hämmer, Ambosse, Meißel, Pfrieme), Prähistorische Bronzefunde IX:24, Stuttgart.

Ginalski J., Kotowicz P.N., Przybyła M.S., Wyrostkiewicz R. 2019. Supposed Bronze Age hoard of golden artefacts from the defensive settlement on the „Horodyszcze” hill in Trepcza (Polish Carpathians), [in:] Chasing Bronze Age rainbows. Studies on hoards and related phenomena in prehistoric Europe in honour of Wojciech Bla­jer, M.S. Przybyła, K. Dzięgielewski (eds.), Prace Archeologiczne, vol. 69. Studies, Kraków, 399–417.

Jędrysik J., Rydzewska E., Markiewicz J.A., Rzońca J. 2021. Rezultaty chronologiczno­-przestrzennych analiz materiałów z dawnych badań prehistorycznej osady wy­żynnej w Zabrzeży, pow. nowosądecki, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gancarski (ed.), Krosno, 437–506.

Kasińska J. 2010. Brązowy naramiennik z tarczkami spiralnymi z okolic Kazimierzy Wiel­kiej, Materiały Archeologiczne 38, 97–105.

Kemenczei T. 1984. Die Spätbronzezeit Nordostungarns, Archaeologia Hungarica Series Nova, vol. 51, Budapest.

Kemenczei T. 1991. Die Schwerter in Ungarn II, Prähistorische Bronzefunde IV:9, Stutt­gart.

Kłosińska E. 2008. Einmalige Funde der Kopfgestellverzierung aus dem südöstlichen Lublin-Land, Sprawozdania Archeologiczne 60, 265–294.

Kobal’ J.V. 2000. Bronzezeitliche Depotfunde aus Transkarpatien (Ukraine), Prähistori­sche Bronzefunde XX:4, Stuttgart.

Kobal’ J.V. 2015. Der Hortfund von Makarjovo (Transkarpatien, Ukraine), [in:] An der Grenze der Bronze- und Eisenzeit. Festschrift für Tibor Kemenczei zum 75. Ge­burtstag, I. Szathmári, G. Ilon (eds.), Budapest, 285–300.

Kostrzewski J. 1919. Der Depotfund von Stefkowa, Kr. Lisko (Ostgalizien), Praehistorische Zeitschrift 10, 160–166.

Kostrzewski J. 1964. Skarby i luźne znaleziska metalowe od eneolitu do wczesnego okresu żelaza z górnego i środkowego dorzecza Wisły i górnego dorzecza Warty, Przegląd Archeologiczny 15 (1962), 3–133.

Kotowicz P.N., Trybała-Zawiślak K., Duda M. 2016. The bronze hoard of the Piliny culture from Rzepedź in south-eastern Poland, Acta Archaeologica Carpathica 51, 83–101.

Krauss A. 1956. Skarb wczesnobrązowy z miejscowości Załęże, pow. Jasło, Wiadomości Archeologiczne 23, 72–80.

Krauss A. 1968. Skarb brązowy odkryty w Klęczanach, pow. Ropczyce, Materiały Archeo­logiczne 9, 167–169.

Kuśnierz J. 1998. Die Beile in Polen III (Tüllenbeile), Prähistorische Bronzefunde IX:21, Stuttgart.

Ligęza M. 2010. Złote przedmioty z ziem polskich z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, Kraków (typescript of MA thesis in the archive of the Institute of Archaeology of the Jagiellonian University).

Lofajová Danielová B. 2020. Elementy północne w kulturze łużyckiej na Słowacji na przy­kładzie zabytków brązowych z Orawy, [in:] Archeologia gór. Pamięci Profesora An­drzeja Żakiego, P. Valde-Nowak (ed.), Kraków – Warszawa, 123–140.

Maciejewski M. 2019. Brązy stanomińskie i chronologia wczesnej epoki żelaza. Próba uchwycenia nowej perspektywy, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 61, 7–83.

Makarowicz P. 1999. The Problem of Reception of Otomani culture Patterns in the Polish Lowlands, [in:] Kultura Otomani-Füzesabony – rozwój, chronologia, gospodarka. Materiały z konferencji archeologicznej, Dukla, 27-28.11.1997 / Die Otomani-Füze­sabony-Kultu – Entwicklung, Chronologie, Wirtschaft. Materialen der archäologi­schen Konferenz, Dukla, 27-27.11.1997, J. Gancarski (ed.), Krosno, 231–247.

Makarowicz P. 2010. Trzciniecki krąg kulturowy – wspólnota pogranicza Wschodu i Zacho­du Europy, Archaeologia Bimaris. Monografie, vol. 3, Poznań.

Materna M. 2021. Brązowa siekierka z Woli Nieszkowskiej ze zbiorów archeologicznych Muzeum w Bochni, [in:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, J. Gan­carski (ed.), Krosno, 165–176.

Matlak M. (ed.) undated Skarby z ziemi wydarte. Prehistoryczne wyroby z brązu i żelaza odkryte w rejonie beskidzkiego przełomu rzeki Soły, Bielsko-Biała.

Moskwa K. 1976. Kultura łużycka w południowo-wschodniej Polsce, Rzeszów.

Muzyczuk A., Pohorska-Kleja E. 1996. Wyniki badań wykopaliskowych w Hłomczy, gm. Sanok, woj. krośnieńskie w 1995 roku, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 17, 65–83.

Nosek S. 1959, Skarb brązowy z Jaworza Dolnego, pow. Dębica, Materiały Archeologiczne 1, 91–96.

Novotná M. 1970. Die Äxte und Beile in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde IX:3, München.

Novotná M. 1980. Die Nadeln in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde XIII:6, Mün­chen.

Novotná M. 1991. Die Bronzegefäße in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde II:11, Stuttgart.

Novotná M. 1996. Ein weiterer Hortfund aus der Gemeinde Gemer, [in:] Studien zur Me­tallindustrie im Karpatenbecken und den benachbarten Regionen. Festschrift für Amália Mozsolics zum 85. Geburtstag, T. Kovács (ed.), Budapest, 163–173.

Novotná M. 2014. Die Vollgriffschwerter in der Slowakei, Prähistorische Bronzefunde, IV:18, Stuttgart.

Pabst-Dörrer S. 2000. Untersuchungen zu hallstattzeitlichen Frauentrachten mit Spiral­brillenfibeln zwischen Alpen, Karpaten und Ostsee, Intenationale Archälogie, vol. 51, Rahden/Westf.

Pasterkiewicz W., Skała P. 2022. New Finds of Bronze Axes from the Carpathian Foothills, Analecta Archaeologica Ressoviensia, vol. 17, 25–36.

Pieróg I. 2003. Przedmioty brązowe z Wadowic, Materiały Archeologiczne 34, 149–151.

Potocki J. 1966. Skarb przedmiotów brązowych z Podłęża, Acta Archaeologica Carpathica 8, 153–168.

Przybyła M.S. 2009. Uwagi o genezie grupy tarnobrzeskiej nad środkowym Sanem, [in:] Tarnobrzeska kultura łużycka – źródła i interpretacje, S. Czopek, K. Trybała-Zawi­ślak (eds.), Rzeszów, Collectio Archaeologica Ressoviensis, vol. 11, 53–88.

Reguła K. 1980. Badania sondażowe osady otwartej w Kokotowie-Strumianach na sta­nowisku IV, Badania prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w 1979 roku, Wieliczka, 22–30, fig. 4–5.

Reguła K. 2005. Skarb brązowy kultury łużyckiej z Niepołomic, Studia i materiały do dzie­jów żup solnych w Polsce 24, 319–351.

Reyniak J. 1986. Zabytki wydobyte z koryta Skawy w Smolicach, woj. Bielsko-Biała, Spra­wozdania Archeologiczne 38, 317–320.

Říhovský J. 1983. Die Nadeln in Westungarn I, Prähistorische Bronzefunde, vol. XIII:10, Stuttgart.

Salaš M. 2005. Bronzové depoty střední až pozdní doby bronzové na Moravě a ve Slezsku, Brno.

Szpunar A., Okoński J. 2007. Dwie brązowe bransolety z Koszyc Wielkich, stan. 6, pow. tarnowski, woj. małopolskie, [in:] Studia nad epoką brązu i wczesna epoką żelaza w Europie. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim, J. Chochorowski (ed.), Kraków, 677–681.

Zielińska M. 2005. Skarby spod Sanoka, Rocznik Przemyski 41/2 (Archeologia), 61–70.

Zielińska M. 2007. Zabytki epoki brązu. Narzędzia, broń, ozdoby i skarby z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza – katalog zbiorów, Sanok.

Żurowski J. 1925. Skarb bronzowy z Wójczy i naszyjniki typu Sieniawy, Przegląd Archeolo­giczny 2 (1924), 303–309.

Żurowski J. 1927. Skarby halsztackiego okresu z doliny Dunajca, Prace i Materjały Antro­pologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne (Kraków) 4, 3–112.

Żurowski K. 1949. Zabytki brązowe z młodszej epoki brązu i wczesnego okresu żelaza z dorzecza górnego Dniestru, Przegląd Archeologiczny 8, 155–247.

Бандрівський М., Крушельницька Л. 2012. Золоті Михалківські скарби та їх доля, Львів.

Смирнова Г.І., Войнаровський В.М. 1994. Мошанецький скарб бронз кімерійського типу з Середнього Подністров’я, Археологія, 1994/1, 137–141.

Archival materials

Archives of MAK, file ‘Rożnów, pow. nowosądecki’, Wł. Demetrykiewicz’s notes from the catalogue, p. 15, 17, 19.

Archives of MAK, file ‘Zagórz, pow. sanocki’, Report from surface surveys carried out by Dr M. Parczewski in Zagórz, Sanok dist. (sites 2, 6, 7) on 19.X.1962, p. 1.

Archives of MAK, file ‘Zarszyn, pow. sanocki’, Sheets from the catalogue of the collection of the Academy of Arts and Sciences, p. 5, 7, 9.

Informacje

Informacje: Acta Archaeologica Carpathica, 2023, Tom LVIII, s. 71 - 116

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-5606-3292

Wojciech Blajer
Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-5606-3292 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Gołębia 11, 31-007 Kraków, Poland

Publikacja: 2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Wojciech Blajer (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski